Editie Migraine

De organisatie van hoofdpijnzorg in Nederland
In Nederland is de organisatie van hoofdpijnzorg goed gestructureerd om patiënten met verschillende vormen van hoofdpijn en migraine te ondersteunen. Het zorgsysteem omvat een breed scala aan zorgverleners en specialisten, evenals gestructureerde richtlijnen en protocollen om een effectieve en geïntegreerde behandeling te waarborgen.
De zorg voor hoofdpijnpatiënten begint vaak bij de huisarts, die een belangrijke rol speelt in de eerste diagnose en het initiële beheer van de aandoening. De huisarts kan vervolgens doorverwijzen naar gespecialiseerde zorgverleners indien nodig, zoals een neuroloog die werkzaam is in één van de meer dan 50 gespecialiseerde hoofdpijncentra die uitgebreide diagnostische en behandelingsmogelijkheden bieden. Deze centra werken vaak samen met onderzoeksinstellingen om de nieuwste behandelingen en therapieën te ontwikkelen en te implementeren. Ze bieden niet alleen medische zorg, maar ook begeleiding en educatie om patiënten te helpen hun aandoening beter te begrijpen en te beheren.
Het zorgsysteem in Nederland staat ook bekend om zijn focus op multidisciplinaire aanpak. Dit betekent dat patiënten vaak te maken krijgen met een team van zorgverleners, waaronder fysiotherapeuten, psychologen en bedrijfsartsen, die samenwerken om een totale benadering van de behandeling te bieden.
Verder is er een groeiende aandacht voor het vergroten van het bewustzijn en het verbeteren van de kennis over hoofdpijn en migraine, zowel onder zorgverleners als bij het grote publiek. Diverse patiëntenverenigingen en stichtingen, zoals de Hoofdpijn Alliantie spelen hierin een belangrijke rol door voorlichting te geven, ondersteuning te bieden en belangen te behartigen.
Al met al is de organisatie van hoofdpijnzorg in Nederland gericht op een geïntegreerde en patiëntgerichte aanpak, waarbij zowel preventie als behandeling centraal staan om de kwaliteit van leven voor patiënten te verbeteren.
Onderstaande FAQ geeft je een goede indruk hoe de hoofdpijnzorg in Nederland is gestructureerd.
Veelgestelde vragen
-
Welke academische centra hebben een hoogleraar Neurologie met hoofdpijnzorg als aandachtsgebied ?
In Nederland zijn er twee academische ziekenhuizen met een hoogleraar Neurologie - hoofdpijnzorg:
- LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum) te Leiden - Gisela Terwindt, hoogleraar Neurologie, in het bijzonder paroxysmale hersenaandoeningen;
- RadboudUMC te Nijmegen - Wim Mulleners, bijzonder hoogleraar Neurologie, in het bijzonder hoofd- en aangezichtspijn.
-
Welke medische verenigingen spelen een rol bij hoofdpijnzorg? En welke richtlijnen hanteren zij?
Bij de zorg voor patiënten met hoofdpijn speelt een breed scala aan medische professionals een cruciale rol, elk met een specifieke bijdrage aan het zorgtraject.
Huisartsen vormen het eerste aanspreekpunt voor patiënten, verzorgen de initiële diagnose, bieden basisbehandeling en sturen door naar specialisten indien nodig, waarbij zij hun eigen richtlijnen volgen voor de behandeling van hoofdpijn.
Neurologen zijn vaak betrokken bij de complexe diagnostiek en behandeling van ernstige of hardnekkige vormen van hoofdpijn en migraine, en bieden gespecialiseerde behandelingen en interventies op basis van hun richtlijnen.
Kinderneurologen, dit zijn neurologen of kinderartsen die zich hebben gespecialiseerd in de behandeling van kinderen met een kinderneurologische aandoening, zien kinderen met hoofdpijn in de tweede lijn.
Bedrijfsartsen spelen een belangrijke rol in het beheren van hoofdpijngerelateerde klachten in een werkomgeving, door ondersteuning te bieden bij werkgerelateerde stress en aanpassingen op de werkplek, en volgen specifieke richtlijnen gericht op werkgerelateerde aspecten van hoofdpijn.
Verzekeringsartsen zijn betrokken bij het beoordelen van de impact van hoofdpijn op het functioneren en arbeidsvermogen van patiënten, vaak in het kader van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, en gebruiken richtlijnen om deze impact objectief te beoordelen.
Samenwerking tussen deze zorgverleners, elk met hun eigen richtlijnen en specialisaties, zorgt voor een geïntegreerde aanpak die gericht is op het verbeteren van de diagnose, behandeling en algemene zorg voor hoofdpijnpatiënten.
Nederlands Huisartsen Genootschap
De NHG ontwikkelt standaarden en behandelrichtlijnen voor huisartsen, die zijn bedoeld om het medisch beleid in de dagelijkse praktijk van de huisarts te ondersteunen.
De NHG-standaard Hoofdpijn is gepubliceerd in september 2021 en gaat in op de diagnostiek (spoed en alarmsymptomen, anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvullend onderzoek en evaluatie), het beleid bij spanningshoofdpijn, migraine bij volwassenen, menstruele migraine en menstruatiegerelateerde migraine, migraine bij kinderen, medicatieovergebruikshoofdpijn en clusterhoofdpijn en wanneer te verwijzen naar een specialist.
Nederlandse Vereniging voor Neurologie
De NVN is de wetenschappelijke beroepsvereniging van neurologen en artsen in opleiding tot neuroloog. De NVN richt zich op de kwaliteit van zorg voor mensen met aandoeningen van het zenuwstelsel of van de spieren, waaronder hoofdpijn. Zij doen dit bijvoorbeeld door richtlijnen te ontwikkelen, visitaties te houden en nascholing te verzorgen
Nederlandse Hoofdpijn Vereniging
De NHV is onderdeel van de NVN, het betreft het adviesorgaan van de NVN voor hoofdpijnzorg. Ongeveer 100 academici met speciale interesse in hoofdpijn zijn lid, de meesten van hen zijn neuroloog. De doelstelling van de NHV is het bevorderen van kennis en wetenschap rond het thema hoofdpijn.
Federatie Medisch Specialisten
De FMS wordt gedreven door de ambitie van iedere medisch specialist om de beste zorg te geven aan iedere patiënt. Zij verenigen 23.000 medisch specialisten en 32 wetenschappelijke verenigingen, werken samen aan de uitoefening en ontwikkeling van het vak en spreken met één krachtige stem in politiek en samenleving. Samen gaan ze voorop in vernieuwing zodat 17 miljoen Nederlanders kunnen rekenen op de beste zorg.
Op de richtlijnendatabase van de FMS, een systeem waarmee de richtlijnen worden ontsloten, vind je de richtlijnen die zijn ontwikkeld door medisch specialisten en geautoriseerd door wetenschappelijke verenigingen. In de richtlijndatabase staat de richtlijn Hoofdpijn, geïnitieerd door de NVN. Hierin worden aanbevelingen gedaan voor de zorg rondom clusterhoofdpijn, migraine, spanningshoofdpijn en medicatieovergebruikshoofdpijn aan volwassen patiënten met deze vormen van hoofdpijn in behandeling in de tweede of derde lijn (gespecialiseerd hoofdpijncentrum).
Nederlandse Vereniging van Kinderneurologen
De NVKN heeft ten doel de kinderneurologie in de breedste zin van het woord te bevorderen.
Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde
De NVAB heeft als doel het bevorderen van de arbeids- en bedrijfsgeneeskunde in de ruimste zin, als wetenschap en beroepsuitoefening. Daarnaast bevordert de NVAB de professionele belangen van haar leden en anderen die werkzaam zijn op het gebied van de arbeids- en bedrijfsgeneeskunde.
De multidisciplinaire richtlijn Migraine en Arbeid, getiteld ‘Mensen met migraine … aan het werk!’ is een evidence-based richtlijn die onder andere in samenwerking met diverse artsenverenigingen is ontwikkeld.
Nederlandse Vereniging voor Verzekeringsartsen
De NVVG is de wetenschappelijke beroepsvereniging van verzekeringsartsen en artsen in opleiding tot verzekeringsarts. Zij stimuleren een wetenschappelijk gefundeerde, professionele beroepsuitoefening en ondersteunen hun leden in vele opzichten bij de uitoefening van hun vak.
-
Welke organisatie heeft de classificatie van hoofdpijn ontwikkeld?
De classificatie van hoofdpijn volgens de International Classification of Headache Disorders (ICHD) is cruciaal voor een effectieve behandeling van hoofdpijn en migraine. Deze classificatie biedt een gedetailleerd en gestructureerd systeem voor het identificeren en categoriseren van verschillende soorten hoofdpijn, gebaseerd op specifieke symptomen, frequentie en duur. Door een nauwkeurige diagnose te stellen op basis van de ICHD-3, kunnen zorgverleners een gerichte en gepersonaliseerde behandelingsstrategie ontwikkelen. Dit systematische kader helpt niet alleen bij het uitsluiten van andere mogelijke oorzaken van hoofdpijn, maar zorgt er ook voor dat patiënten de meest geschikte therapieën en interventies ontvangen. Een juiste classificatie is dus de sleutel tot een effectieve en op maat gemaakte behandeling, wat leidt tot een beter beheerde aandoening en een verbeterde kwaliteit van leven voor de patiënt.
IHS & ICHD-3
- De IHS (International Headache Society) is een internationale vereniging voor (medische) professionals die zich inzet voor het welzijn van mensen met hoofdpijn. Zij stimuleert wetenschap, educatie, management en brengt hoofdpijn wereldwijd onder de aandacht.
- Binnen de IHS is er een werkgroep die zich bezighoudt met de systematische classificatie van hoofdpijn. De derde editie van de ICHD (International Classification Headache Disorders) kan je hier bekijken.
-
Welke patiëntenverenigingen zijn er?
In de wereld van hoofdpijnzorg spelen patiëntenverenigingen een cruciale rol in het ondersteunen en versterken van de positie van mensen die met met name met chronische hoofdpijnklachten kampen. Deze verenigingen fungeren niet alleen als bruggenbouwers tussen patiënten en zorgverleners, maar bieden ook een scala aan diensten en middelen die essentieel zijn voor het verbeteren van de levenskwaliteit van hun leden.
Patiëntenverenigingen hebben zich toegelegd op het creëren van bewustzijn over hoofdpijnklachten. Ze spelen een actieve rol in het verspreiden van kennis en informatie, zowel over de medische aspecten van deze aandoeningen als over praktische tips voor het dagelijks leven. Door het organiseren van educatieve seminars, workshops en informatieve publicaties helpen ze patiënten om beter geïnformeerd te raken over hun aandoening en de beschikbare behandelingsopties.
Daarnaast fungeren deze verenigingen als steunnetwerken, waar patiënten ervaringen kunnen uitwisselen en emotionele steun kunnen vinden bij anderen die soortgelijke uitdagingen ervaren. Dit sociale netwerk kan bijzonder waardevol zijn voor het verminderen van gevoelens van isolement en voor het bieden van praktische adviezen en strategieën om met hoofdpijn om te gaan.
Een ander belangrijk aspect van hun rol is het behartigen van de belangen van patiënten op beleidsniveau. Patiëntenverenigingen zetten zich vaak in voor verbeteringen in de zorg, zoals toegang tot innovatieve behandelingen en het verbeteren van de vergoeding van behandelingskosten. Door gezamenlijk op te treden, hebben ze de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op beleid en zorgstandaarden, wat kan leiden tot betere behandelopties en een grotere erkenning van hoofdpijn- en migraineaandoeningen in de gezondheidszorg.
Kortom, patiëntenverenigingen in de hoofdpijnzorg zijn onmisbaar voor zowel de ondersteuning van individuen als voor het verbeteren van de bredere zorgstructuur. Ze bieden waardevolle informatie, emotionele en sociale steun, en nemen een actieve rol in het verbeteren van het beleid en de behandeling van hoofdpijn- en migraineklachten.
Hoofdpijnnet
Hoofdpijnnet is een patiëntenvereniging die streeft naar een wereld waarin hoofdpijn niet langer het dagelijkse leven van mensen met hoofdpijn bepaalt. Voor mensen met hoofdpijn wil Hoofdpijnnet een veilige plek zijn waar ze zich begrepen voelen, antwoorden en ideeën vinden en up-to-date blijven. Een plek die de mensen met hoofdpijn weer perspectief biedt en ze op weg helpt. Dat doen ze door betrouwbare en deskundige informatie te delen over medicatie en behandelingen. Daarnaast helpen ze mensen hun weg te vinden in het leven met hoofdpijn.
Stichting Beat the Beast
Stichting Beat the Beast wil meer bekendheid van clusterhoofdpijn, om op die manier begrip te kweken en financiële middelen binnen te halen voor onderzoek.
-
Zijn er behandelcentra gespecialiseerd in hoofdpijnzorg?
Ja, in Nederland bieden hoofdpijncentra verbonden aan de Vereniging van Nederlandse Hoofdpijncentra (VNHC) de meest gespecialiseerde medische zorg voor patiënten met complexe en hardnekkige hoofdpijn- en migraineklachten. Deze centra zijn opgericht om een hoog niveau van expertise en ervaring te bieden, en vormen de eerste verwijzing voor patiënten die na behandeling door de huisarts nog steeds niet voldoende verbetering ervaren. Bij de VNHC-hoofdpijncentra werken gespecialiseerde neurologen die diepgaande kennis hebben van de verschillende vormen van hoofdpijn en migraine en de nieuwste behandelmethoden toepassen.
Naast de neurologische expertise, beschikken de centra ook over gespecialiseerde fysiotherapeuten en verpleegkundigen die essentieel zijn voor een holistische benadering van de zorg. Fysiotherapeuten bieden behandelingen gericht op het verlichten van hoofdpijn door middel van gerichte oefeningen en technieken, terwijl verpleegkundigen ondersteuning en educatie bieden om patiënten te helpen hun aandoening te begrijpen en effectief te beheren. Deze multidisciplinaire aanpak zorgt ervoor dat patiënten niet alleen medische zorg ontvangen, maar ook de nodige begeleiding en ondersteuning om hun kwaliteit van leven te verbeteren. Het VNHC-netwerk speelt dus een cruciale rol in het bieden van uitgebreide en gespecialiseerde hoofdpijnzorg in Nederland.
De VNHC bestaat momenteel uit meer dan 50 hoofdpijncentra verdeeld over het hele land. In deze hoofdpijncentra zijn neurologen werkzaam met speciaal aandachtsgebied hoofdpijn. Bovendien hebben ze in hun ziekenhuis of kliniek veelal een dusdanige multidisciplinaire zorgstructuur, dat zij het predicaat ‘hoofdpijncentrum’ mogen voeren.
Op initiatief van de VNHC is het Praktisch Handvat neurologische zorg bij hoofdpijn ontwikkeld. De doelstelling voor dit praktische handvat is om behandelend neurologen naast de leidende richtlijn van de NVN meer houvast te geven in hun beleid en dat er meer eenduidigheid ontstaat in praktische handelingen. Het handvat is bij de VNHC door BIG-geregistreerden aan te vragen via deze link.
Binnen de VNHC bestaat de werkgroep Hoofdpijnverpleegkundigen. Hier zijn de verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en consulenten bij aangesloten die onderdeel zijn van het hoofdpijnteam in het betreffende hoofdpijncentrum en vaak op de polikliniek werkzaam zijn tijdens de hoofdpijnspreekuren.
Ook bestaat er binnen de VNHC de werkgroep Fysiotherapie, welke bestaat uit fysiotherapeuten die in een hoofdpijncentrum deel uit maken van het multidisciplinaire team. Deze werkgroep wil een platform worden voor hulpverleners en patiënten die zoeken naar eenduidige, wetenschappelijk onderbouwde informatie over de rol van de fysiotherapeut bij de behandelingen van mensen met hoofdpijn.
Op initiatief van de werkgroep fysiotherapie is het handvat ‘Fysiotherapie bij migraine en spanningshoofdpijn’ ontwikkeld, gebaseerd op recente wetenschappelijke literatuur. In dit handvat worden adviezen voor het diagnostische proces (anamnese en onderzoek) en therapie gegeven. Het handvat is hier te downloaden.
Dossier Samenwerking 1e/2e lijn
Door middel van dit dossier willen we in eerste instantie huisartsen ondersteunen bij het herkennen van de diagnose migraine in de spreekkamer, informeren over de stappen van de behandeling van migraine en inzicht creëren wanneer een verwijzing naar een medisch specialist zinvol zou zijn. Daarnaast zullen we je informeren over de laatste ontwikkelingen en onderzoeken met betrekking tot migraine. Het doel is om een beknopt overzicht te geven van alles wat jij als huisarts zou moeten weten van migraine.
