Editie Migraine

De eerste medicamenteuze stap in de behandeling van migraine is een aanvalsbehandeling. Deze medicatie wordt ingenomen op het moment dat patiënten een aanval aan voelen komen. Hierbij wordt gestart met paracetamol, dan met een NSAID en dan triptanen. Bij de triptanen is er een voorkeur voor sumatriptan, rizatriptan of zolmitriptan. Adviseer patiënten de triptaan te nemen bij de eerste herkenbare hoofdpijnklachten. Als de hoofdpijn terugkomt, kan de patiënt een 2e triptaan innemen (waarbij er minimaal 2 uur tussen beide innamen moet zitten).

Wanneer patiënten 2 of meer migraineaanvallen per maand hebben, is het advies om te starten met een preventieve behandeling (dit kan naast de aanvalsbehandeling). De eerste stap is het voorschrijven van een bètablokker of candesartan. Het is belangrijk om na 2 weken de bijwerkingen te controleren en na 3 maanden de effectiviteit te evalueren. Als 2 preventieve behandeling onvoldoende effect hebben op het verminderen van de aanvalsfrequentie, is het advies om de patiënt door te verwijzen naar een neuroloog met hoofdpijn als expertise.

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Migraine in de huisartsenpraktijk

Primaire hoofdpijnen zijn veelal gebaseerd op de anamnese, vaak aangevuld met een hoofdpijndagboek. Er bestaat geen scan of bloedonderzoek om een primaire hoofdpijn aan te tonen. De diagnose van migraine kan worden gesteld als de patiënt voldoet aan de criteria zoals vastgelegd in de International Classification of Headache Disorders (ICHD-3). Samengevat houdt dat het volgende in voor migraine zonder aura:

Tenminste 5 aanvallen die voldoen aan de volgende criteria:

• Hoofdpijnaanvallen die tussen de 4-72 uur duren
• De hoofdpijn heeft tenminste 2 van de volgende karakteristieken: unilateraal, pulserend, matig tot ernstige pijn intensiteit, verergering door lichamelijke inspanning
• Tijdens de hoofdpijn hebben patiënten tenminste 1 van de volgende klachten: misselijkheid en/of braken, foto- of fonofobia

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Animaties voor medische professionals over de diagnose en behandeling van migraine

• Hoofdpijndagboek, waardevol diagnostisch instrument

Migraine gaat gepaard met aanzienlijke beperkingen, bijvoorbeeld op het gebied van werk en sociale contacten. Geschat wordt dat patiënten met migraine 3 tot 7 werkdagen per jaar verzuimen.(1)

Adviseer, als er (mogelijk) een relatie is met de arbeidssituatie of als er sprake is van frequent werkverzuim, contact op te nemen met de bedrijfsarts. Stimuleer de patiënt om het gesprek aan te gaan over arbeidsverhoudingen en arbeidsomstandigheden die triggers kunnen zijn voor een aanval. Voorlichting en educatie over migraine aan een werkende patiënt hebben positieve effecten op arbeidsverzuim en productiviteit. Ook medicamenteuze behandeling kan het verlies aan productiviteit sterk terugbrengen. Het wordt aanbevolen de tijd te nemen voor het goed instellen op medicijnen, zowel profylaxe als aanvalsbehandeling. Houd hierbij rekening met verminderde productiviteit tijdens het instellen.

1. Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten. Richtlijn: Mensen met migraine… aan het werk! Beschikbaar via: https://richtlijnen.nhg.org//files/2020-05/richtlijn_migraine_en_werk_2014.pdf

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Patiëntenvoorlichting Hoofdpijn & sociaal leven
• Patiëntenvoorlichting Hoofdpijn & werk
• Richtlijn 'Mensen met migraine ... aan het werk!'
• Werk bespreken in de spreekkamer? Het kan!
• Hoofdpijn & werk
  
  

Nee, CGRP-remmers kunnen niet door de huisarts worden voorgeschreven. CGRP-remmers mogen alleen voorgeschreven worden door een in hoofdpijn gespecialiseerde neuroloog. De middelen worden uitsluitend vergoed voor een verzekerde van achttien jaar en ouder met chronische migraine zonder medicatieovergebruikshoofdpijn en na falen van profylactische behandeling met:

• minimaal twee maanden topiramaat of valproaat in adequate doseringen en
• minimaal twee pogingen met botulinetoxine A (6 maanden) volgens PREEMPT protocol

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Patiëntenvoorlichting CGRP-remmers
• Key-learning Medicatieovergebruik en medicatieovergebruikshoofdpijn
• Praktisch handvat detoxbehandeling
• Toediening botuline toxine volgens het PREEMPT-protocol
• Migraine & botuline toxine
  

Een migrainepatiënt kan worden doorverwezen naar een hoofdpijn gespecialiseerde neuroloog wanneer er twijfel bestaat over de diagnose, of wanneer er plotselinge veranderingen zijn in de migrainekenmerken of in de frequentie van aanvallen. Ook wanneer de medicatie onvoldoende effectief is of wanneer 2 onderhoudsbehandelingen niet werken, kan een patiënt worden doorverwezen naar een neuroloog.

Kinderen met migraine kunnen worden doorverwezen naar een neuroloog wanneer ze meer dan 2 aanvallen per maand hebben of wanneer migraine veel schoolverzuim veroorzaakt. Daarnaast is het advies om een kind jonger dan 12 jaar die onvoldoende effect heeft van paracetamol of ibuprofen door te verwijzen.

In geval van het starten van chronische migraine behandeling kan een neuroloog eventueel worden geraadpleegd of kan een patiënt worden doorverwezen.

Een overzicht van hoofdpijncentra vind je op de website van de VNHC (Vereniging van Nederlandse Hoofdpijncentra).

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Migraine in de huisartsenpraktijk
• Doorverwijzen van de eerste naar tweede lijn
• Het reilen en zeilen van een hoofdpijncentrum
• Verwijzingen van huisartsen & aantal patiënten in hoofdpijncentra
  

Het hoofdpijndagboek is geen gevalideerde diagnostische methode, maar kan bij onduidelijkheid over de diagnose helpen om onderscheid te maken tussen spanningshoofdpijn, migraine (of een combinatie van beide) en medicatieovergebruikshoofdpijn. Zo geeft het hoofdpijndagboek inzicht in:

• de frequentie, duur en ernst van de hoofdpijn
• eventueel uitlokkende factoren
• eventuele relatie met de menstruatie
• gebruik en effectiviteit van eventuele zelfzorgmedicatie
• invloed op dagelijkse bezigheden, school-/werkverzuim

Voor het evalueren van het effect van voorgeschreven medicatie is het hoofdpijndagboek ontwikkeld. Voor zowel de acute behandeling als preventieve behandeling kan het dagboek worden gebruikt. Het dagboek geeft een indruk van het effect van de behandeling op de pijn en functioneren. Ook kan de aanvalsfrequentie inzichtelijk worden gemaakt door middel van het dagboek. Instrueer de patiënt om het dagboek nauwkeurig bij te houden en eventuele bijwerkingen te noteren.

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Hoofdpijndagboek, waardevol diagnostisch instrument

In een hoofdpijncentrum worden patiënten behandeld met (vaak ernstige) vormen van hoofdpijn, zoals: spanningshoofdpijn, (chronische) migraine of clusterhoofdpijn. In deze centra zijn neurologen werkzaam die gespecialiseerd zijn in hoofdpijn. Zij werken samen met andere deskundigen (multidisciplinair) om tot een juiste diagnose en beste behandeling te komen. Deskundigen die onderdeel zijn van dit multidisciplinaire overleg, zijn bijvoorbeeld fysiotherapeuten en psychologen. Neurologen in hoofdpijncentra hebben toegang tot een breder pallet aan medicamenteuze therapieën, zoals nieuwere migraine-preventiemiddelen.

Sommige hoofdpijncentra zijn hiernaast extra geschoold in chronische migraine: CM expertisecentra (chronische migraine expertisecentra). In deze centra wordt een specifieke preventieve therapie aan chronische migraine patiënten aangeboden.

Een overzicht van hoofdpijncentra vind je op de website van de VNHC (Vereniging van Nederlandse Hoofdpijncentra).

Editie Migraine ontwikkelt in samenwerking met neurologen en de patiëntenvereniging Hoofdpijnnet interactieve voorlichting voor in de spreekkamer die ook door de patiënt thuis kan worden bekeken.

Klik hier om de animaties te bekijken die bij 'Patiëntenvoorlichting, van spreekkamer tot huiskamer' zijn opgenomen.

Hoofdpijn veroorzaakt door een andere ziekte, wordt een secundaire hoofdpijn genoemd. Hierbij is aanvullend onderzoek vaak noodzakelijk. Is er geen aantoonbare oorzaak, dan wordt het een primaire hoofdpijn genoemd. De meest voorkomende primaire hoofdpijnen zijn migraine, spanningshoofdpijn en clusterhoofdpijn.

• Migraine geeft veelal een matige tot zeer ernstige pijn aan 1 kant van het hoofd, met een bonzend of pulserend karakter. Deze hoofdpijn wordt verergerd bij lichamelijke inspanning. Daarnaast hebben patiënten vaak last van misselijkheid (met soms braken) en is er veelal overgevoeligheid voor licht, geluid en/of geuren. Deze hoofdpijnaanvallen duren 4 tot 72 uur. Sommige patiënten hebben hierbij ook nog een aura. Er wordt onderscheid gemaakt tussen chronische en episodische migraine. Chronische migraine is hoofdpijn die optreedt op ≥15 dagen per maand: gedurende >3 maanden, waarvan ≥8 dagen migraine (met of zonder aura), die ontstaat na ten minste 5 eerdere migraineaanvallen. Bij minder dan 15 hoofdpijndagen per maand spreken we van episodische migraine.
• Spanningshoofdpijn geeft vaak een drukkende, mild tot matige pijn aan beide kanten van het hoofd. Deze hoofdpijn neemt niet toe bij inspanning. Patiënten hebben hierbij geen misselijkheid en zijn niet overgevoelig voor licht en geluid. De aanvallen van spanningshoofdpijn kunnen 30 minuten tot 7 dagen duren.
• Clusterhoofdpijn wordt door patiënten beschreven als een extreme, stekende pijn (als messteken) rondom 1 oog. Hierbij hebben zij vaak een rood, tranend oog, een veranderde pupilgrootte, een loopneus en een hevige bewegingsdrang. Aanvallen kunnen vaker per dag optreden, voornamelijk in de nacht vanuit de slaap. Een aanval duurt een kwartier tot 3 uur. De frequentie van de aanvallen hangt vaak samen met de seizoenen.

Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

• Animaties voor medische professionals over de diagnose en behandeling van migraine
• Patiëntenvoorlichting, van spreekkamer tot huiskamer
• Is spanningshoofdpijn bij kinderen een variant van migraine?
• Tensiontype headache, wel of niet in een hoofdpijncentrum?
• Patiëntenvoorlichting Clusterhoofdpijn
• Presentatie Clusterhoofdpijn
• Clusterhoofdpijn: makkelijke diagnose, moeilijke behandeling