Editie Migraine

Kies een dossier

Een dossier betreft gebundelde informatie over een onderwerp, samengesteld door een gespecialiseerd neuroloog.

Dossierhouder

Jojanneke Kant
Huisarts in Den Haag

Introductie dossier & dossierhouder

Door middel van dit dossier willen we in eerste instantie huisartsen ondersteunen bij het herkennen van de diagnose migraine in de spreekkamer, informeren over de stappen van de behandeling van migraine en inzicht creëren wanneer een verwijzing naar een medisch specialist zinvol zou zijn.

Veelgestelde vragen

  • Hoe behandel ik migraine? Wat zegt de NHG standaard hierover?

    De eerste medicamenteuze stap in de behandeling van migraine is een aanvalsbehandeling. Deze medicatie wordt ingenomen op het moment dat patiënten een aanval aan voelen komen. Hierbij wordt gestart met paracetamol, dan met een NSAID en dan triptanen. Bij de triptanen is er een voorkeur voor sumatriptan, rizatriptan of zolmitriptan. Adviseer patiënten de triptaan te nemen bij de eerste herkenbare hoofdpijnklachten. Als de hoofdpijn terugkomt, kan de patiënt een 2e triptaan innemen (waarbij er minimaal 2 uur tussen beide innamen moet zitten).

    Wanneer patiënten 2 of meer migraineaanvallen per maand hebben, is het advies om te starten met een preventieve behandeling (dit kan naast de aanvalsbehandeling). De eerste stap is het voorschrijven van een bètablokker of candesartan. Het is belangrijk om na 2 weken de bijwerkingen te controleren en na 3 maanden de effectiviteit te evalueren. Als 2 preventieve behandeling onvoldoende effect hebben op het verminderen van de aanvalsfrequentie, is het advies om de patiënt door te verwijzen naar een neuroloog met hoofdpijn als expertise.

     

    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

  • Hoe diagnosticeer ik migraine?

    Primaire hoofdpijnen zijn veelal gebaseerd op de anamnese, vaak aangevuld met een hoofdpijndagboek. Er bestaat geen scan of bloedonderzoek om een primaire hoofdpijn aan te tonen. De diagnose van migraine kan worden gesteld als de patiënt voldoet aan de criteria zoals vastgelegd in de International Classification of Headache Disorders (ICHD-3). Samengevat houdt dat het volgende in voor migraine zonder aura:

    Tenminste 5 aanvallen die voldoen aan de volgende criteria:

    • Hoofdpijnaanvallen die tussen de 4-72 uur duren
    • De hoofdpijn heeft tenminste 2 van de volgende karakteristieken: unilateraal, pulserend, matig tot ernstige pijn intensiteit, verergering door lichamelijke inspanning
    • Tijdens de hoofdpijn hebben patiënten tenminste 1 van de volgende klachten: misselijkheid en/of braken, foto- of fonofobia


    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

  • Hoe kan ik mijn patiënt ondersteunen bij de impact van hoofdpijn op zijn of haar werk en/of sociale leven?

    Migraine gaat gepaard met aanzienlijke beperkingen, bijvoorbeeld op het gebied van werk en sociale contacten. Geschat wordt dat patiënten met migraine 3 tot 7 werkdagen per jaar verzuimen.(1)

    Adviseer, als er (mogelijk) een relatie is met de arbeidssituatie of als er sprake is van frequent werkverzuim, contact op te nemen met de bedrijfsarts. Stimuleer de patiënt om het gesprek aan te gaan over arbeidsverhoudingen en arbeidsomstandigheden die triggers kunnen zijn voor een aanval. Voorlichting en educatie over migraine aan een werkende patiënt hebben positieve effecten op arbeidsverzuim en productiviteit. Ook medicamenteuze behandeling kan het verlies aan productiviteit sterk terugbrengen. Het wordt aanbevolen de tijd te nemen voor het goed instellen op medicijnen, zowel profylaxe als aanvalsbehandeling. Houd hierbij rekening met verminderde productiviteit tijdens het instellen.


    1. Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten. Richtlijn: Mensen met migraine… aan het werk! Beschikbaar via: https://richtlijnen.nhg.org//files/2020-05/richtlijn_migraine_en_werk_2014.pdf


    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

  • Kunnen CGRP-remmers ook door een huisarts worden voorgeschreven?

    Nee, CGRP-remmers kunnen niet door de huisarts worden voorgeschreven. CGRP-remmers mogen alleen voorgeschreven worden door een in hoofdpijn gespecialiseerde neuroloog. De middelen worden uitsluitend vergoed voor een verzekerde van achttien jaar en ouder met chronische migraine zonder medicatieovergebruikshoofdpijn en na falen van profylactische behandeling met:

    • minimaal twee maanden topiramaat of valproaat in adequate doseringen en
    • minimaal twee pogingen met botulinetoxine A (6 maanden) volgens PREEMPT protocol


    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

  • Wanneer moet ik een patiënt doorverwijzen en naar wie?

    Een migrainepatiënt kan worden doorverwezen naar een hoofdpijn gespecialiseerde neuroloog wanneer er twijfel bestaat over de diagnose, of wanneer er plotselinge veranderingen zijn in de migrainekenmerken of in de frequentie van aanvallen. Ook wanneer de medicatie onvoldoende effectief is of wanneer 2 onderhoudsbehandelingen niet werken, kan een patiënt worden doorverwezen naar een neuroloog.

    Kinderen met migraine kunnen worden doorverwezen naar een neuroloog wanneer ze meer dan 2 aanvallen per maand hebben of wanneer migraine veel schoolverzuim veroorzaakt. Daarnaast is het advies om een kind jonger dan 12 jaar die onvoldoende effect heeft van paracetamol of ibuprofen door te verwijzen.

    In geval van het starten van chronische migraine behandeling kan een neuroloog eventueel worden geraadpleegd of kan een patiënt worden doorverwezen.

    Een overzicht van hoofdpijncentra vind je op de website van de VNHC (Vereniging van Nederlandse Hoofdpijncentra).


    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

  • Wat is het nut van een hoofdpijndagboek?

    Het hoofdpijndagboek is geen gevalideerde diagnostische methode, maar kan bij onduidelijkheid over de diagnose helpen om onderscheid te maken tussen spanningshoofdpijn, migraine (of een combinatie van beide) en medicatieovergebruikshoofdpijn. Zo geeft het hoofdpijndagboek inzicht in:

    • de frequentie, duur en ernst van de hoofdpijn
    • eventueel uitlokkende factoren
    • eventuele relatie met de menstruatie
    • gebruik en effectiviteit van eventuele zelfzorgmedicatie
    • invloed op dagelijkse bezigheden, school-/werkverzuim

    Voor het evalueren van het effect van voorgeschreven medicatie is het hoofdpijndagboek ontwikkeld. Voor zowel de acute behandeling als preventieve behandeling kan het dagboek worden gebruikt. Het dagboek geeft een indruk van het effect van de behandeling op de pijn en functioneren. Ook kan de aanvalsfrequentie inzichtelijk worden gemaakt door middel van het dagboek. Instrueer de patiënt om het dagboek nauwkeurig bij te houden en eventuele bijwerkingen te noteren.


    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

  • Wat kan een hoofdpijncentrum voor mijn patiënt extra bieden?

    In een hoofdpijncentrum worden patiënten behandeld met (vaak ernstige) vormen van hoofdpijn, zoals: spanningshoofdpijn, (chronische) migraine of clusterhoofdpijn. In deze centra zijn neurologen werkzaam die gespecialiseerd zijn in hoofdpijn. Zij werken samen met andere deskundigen (multidisciplinair) om tot een juiste diagnose en beste behandeling te komen. Deskundigen die onderdeel zijn van dit multidisciplinaire overleg, zijn bijvoorbeeld fysiotherapeuten en psychologen. Neurologen in hoofdpijncentra hebben toegang tot een breder pallet aan medicamenteuze therapieën, zoals nieuwere migraine-preventiemiddelen.

    Sommige hoofdpijncentra zijn hiernaast extra geschoold in chronische migraine: CM expertisecentra (chronische migraine expertisecentra). In deze centra wordt een specifieke preventieve therapie aan chronische migraine patiënten aangeboden.

    Een overzicht van hoofdpijncentra vind je op de website van de VNHC (Vereniging van Nederlandse Hoofdpijncentra).


  • Welke informatie kan ik met mijn patiënten delen om migraine/hoofdpijn beter te begrijpen?

    Editie Migraine ontwikkelt in samenwerking met neurologen en de patiëntenvereniging Hoofdpijnnet interactieve voorlichting voor in de spreekkamer die ook door de patiënt thuis kan worden bekeken.

    Klik hier om de animaties te bekijken die bij 'Patiëntenvoorlichting, van spreekkamer tot huiskamer' zijn opgenomen.

  • Welke soorten hoofdpijn zijn er?

    Hoofdpijn veroorzaakt door een andere ziekte, wordt een secundaire hoofdpijn genoemd. Hierbij is aanvullend onderzoek vaak noodzakelijk. Is er geen aantoonbare oorzaak, dan wordt het een primaire hoofdpijn genoemd. De meest voorkomende primaire hoofdpijnen zijn migraine, spanningshoofdpijn en clusterhoofdpijn.

    • Migraine geeft veelal een matige tot zeer ernstige pijn aan 1 kant van het hoofd, met een bonzend of pulserend karakter. Deze hoofdpijn wordt verergerd bij lichamelijke inspanning. Daarnaast hebben patiënten vaak last van misselijkheid (met soms braken) en is er veelal overgevoeligheid voor licht, geluid en/of geuren. Deze hoofdpijnaanvallen duren 4 tot 72 uur. Sommige patiënten hebben hierbij ook nog een aura. Er wordt onderscheid gemaakt tussen chronische en episodische migraine. Chronische migraine is hoofdpijn die optreedt op ≥15 dagen per maand: gedurende >3 maanden, waarvan ≥8 dagen migraine (met of zonder aura), die ontstaat na ten minste 5 eerdere migraineaanvallen. Bij minder dan 15 hoofdpijndagen per maand spreken we van episodische migraine.
    • Spanningshoofdpijn geeft vaak een drukkende, mild tot matige pijn aan beide kanten van het hoofd. Deze hoofdpijn neemt niet toe bij inspanning. Patiënten hebben hierbij geen misselijkheid en zijn niet overgevoelig voor licht en geluid. De aanvallen van spanningshoofdpijn kunnen 30 minuten tot 7 dagen duren.
    • Clusterhoofdpijn wordt door patiënten beschreven als een extreme, stekende pijn (als messteken) rondom 1 oog. Hierbij hebben zij vaak een rood, tranend oog, een veranderde pupilgrootte, een loopneus en een hevige bewegingsdrang. Aanvallen kunnen vaker per dag optreden, voornamelijk in de nacht vanuit de slaap. Een aanval duurt een kwartier tot 3 uur. De frequentie van de aanvallen hangt vaak samen met de seizoenen.


    Een greep uit eerder op Editie Migraine verschenen artikelen:

Artikel

De organisatie van hoofdpijnzorg in Nederland

In Nederland is de organisatie van hoofdpijnzorg goed gestructureerd om patiënten met verschillende vormen van hoofdpijn en migraine te ondersteunen. Het zorgsysteem omvat een breed scala aan zorgverleners en specialisten, evenals gestructureerde richtlijnen en protocollen om een effectieve en geïntegreerde behandeling te waarborgen.

Artikel

Door
Jojanneke Kant
Huisarts in Den Haag

Migraine in de huisartsenpraktijk, een samenvattingskaart

Met deze samenvattingskaart over migraine voor huisartsen heb je binnen één oogopslag alle informatie over dit ziektebeeld paraat. Van symptomen tot diagnose en behandeling tot risicofactoren. 

Artikel

Patiëntenvoorlichting, van spreekkamer tot huiskamer

Interactieve voorlichting over hoofdpijnzorg die je kunt tonen in de spreekkamer en eenvoudig met je patiënt kunt delen zodat ze het ook thuis terug kunnen kijken

Artikel

Animaties voor medische professionals over de diagnose en behandeling van migraine

Tips & tricks over de anamnese, het onderzoek, de algemene behandeling, de behandeling van aanvallen en profylaxe. 

Artikel

Door
Patiëntenvereniging Hoofdpijnnet

Werk bespreken in de spreekkamer? Het kan!

Werkproblemen hoeven niet te worden opgelost in de spreekkamer, maar de neuroloog kan wel een belangrijke bijdrage leveren

Artikel

Door
Ron van Oosterhout, neuroloog
Zaans Medisch Centrum, Zaandam

Krijg je van stress migraine?

In de spreekkamer wordt vaak de vraag gesteld wat de relatie is tussen stress en migraine.

Artikel

Door
P.A.T. Carbaat
neuroloog, n.p.

Prodromen versus triggers

Is een prodroom de oorzaak of het gevolg van een migraineaanval?

Artikel

Door
Frans Dekker (†)
Huisarts

Doorverwijzen van eerste naar tweede lijn

Van alle migrainepatiënten loopt 40 tot 50% onbehandeld rond.

Praktische handvatten bij dit dossier

Je collega's aan het woord over Samenwerking 1e/2e lijn

Meer over dit onderwerp