Editie Migraine

Inleiding

Migraine is een van de meest voorkomende vormen van primaire hoofdpijn wereldwijd, met een jaarprevalentie van 9% - 35%.¹ Migraine heeft een grote invloed op de kwaliteit van leven en is ook een economisch probleem door verzuim van werk.¹ De impact van migraine op het dagelijks functioneren kan leiden tot toenemend gebruik van pijnstillers, vermijden van activiteiten, inactiviteit en sociaal isolement.¹

Mensen zoeken naast medicamenteuze ook naar niet-medicamenteuze manieren om hun kwaliteit van leven te verbeteren, omdat medicatie niet altijd goed verdragen wordt of onvoldoende effectief is.² Het ‘Praktisch Handvat fysiotherapie bij migraine en spanningshoofdpijn’, geschreven door de werkgroep fysiotherapie van de VNHC, is bedoeld om fysiotherapeuten te helpen in hun keuzes en is gebaseerd op recente wetenschappelijke literatuur. Het doel is het verbeteren van de zelfredzaamheid van mensen met hoofdpijn^3,4, omdat vertrouwen in eigen kwaliteiten om de hoofdpijn te managen de prognose voor mensen met chronische hoofdpijn lijkt te verbeteren.⁵ Voor de neuroloog die de inzet van fysiotherapie overweegt, is een verkorte uitleg en flowchart van mogelijke behandelindicaties en interventies opgenomen in het ‘Praktisch Handvat neurologische zorg bij hoofdpijn’.

Er bestaat nog geen predictieregel om te bepalen op welk soort therapie een individuele patiënt het beste reageert. Voor de volgende groepen lijkt niet-medicamenteuze therapie in ieder geval een goede optie³: mensen die geen medicatie willen, waar medicatie onvoldoende effectief is of die last van bijwerkingen hebben. Mensen die gevoelig zijn voor overmatig medicijngebruik en mensen met veel stress of slechte coping vaardigheden.

Fysiotherapeuten kijken voor de behandeling van mensen met migraine naar het samenspel van bio-psychosociale factoren die invloed hebben op het verloop van de klachten. Relevante factoren zijn inactiviteit, overgewicht, angst voor bewegen, slaapproblemen, stress en nek- en kaakklachten. Ze lijken invloed te hebben op migraine door verandering in pijnervaring als gevolg van perifere of centrale sensitisatie.^8,16,18,22 Deze factoren komen regelmatig samen voor dus goede uitleg over migraine en hoe leefstijl en migraine elkaar beïnvloeden kan de patiënt helpen grip te krijgen op zijn of haar situatie.

Inactiviteit en obesitas

Langdurige follow up studies, laten zien dat er een relatie is tussen hoofdpijn en inactiviteit, waarbij het lijkt dat inactiviteit bijdraagt aan toename van de hoofdpijn en aan het ontstaan van chronische hoofdpijn.⁶ Inactiviteit is gerelateerd aan obesitas en mogelijk beïnvloedt obesitas migraine door de toename van pro-inflammatoire cytokines.⁷ Oefenprogramma’s voor gewicht reductie en conditieverbetering zijn effectief en aerobe training kan ingezet worden om gewicht stabiel te houden bij het geven van preventieve medicatie.^8,9

Angst voor hoofdpijn

Het is onduidelijk waarom mensen met migraine minder actief zijn, maar bewegingsangst en vermijding van activiteiten om geen hoofdpijn uit te lokken of te verergeren lijkt een rol te spelen.^10,11 Angst voor pijn is gerelateerd aan ervaren beperkingen en kan leiden tot inactiviteit, vermijding en sociaal isolement^12,13 en is een voorspeller voor de intensiteit van de hoofdpijn.^12,14 Negatieve gevoelens en bezorgdheid of onrust leiden tot hyperalgesie.¹⁵ Het uitvragen van de hoeveelheid en soort fysieke activiteiten is belangrijk en vooral of er sprake is van bewegingsangst en vermijding van activiteiten.^10,11

Slaap

Mensen met migraine en slaapproblemen hebben een lagere kwaliteit van leven, meer stemmingsproblemen, stress en een slechtere leefstijl.¹⁶ Slaapproblemen en migraine beïnvloeden elkaar wederkerig.¹⁷ Slaap verstoringen kunnen toename van systemische ontstekingen veroorzaken en leiden tot sensitisatie¹⁸ en bij migraine patiënten is veranderde pijnmodulatie na slaaprestrictie aangetoond, met name bij mensen waar de migraine in de nacht ontstaat.¹⁹ Vragen naar slaapgedrag (apneu, bruxisme) en slaapkwaliteit is daarom belangrijk.²⁰

Stress

Migraine kan een stressvolle aandoening zijn, door het niet voorspelbare repeterende karakter van de aanvallen. Een stress respons kan uitgelokt worden door pijn gerelateerde en niet-pijn gerelateerde stimuli en chronische stress draagt bij aan het ontstaan van chronische pijn door sensitisatie van het stress systeem en kan leiden tot chronische inflammatie.²¹ De aan pijn gekoppelde stress respons kan leiden tot angst en vermijding van pijn uitlokkende stimuli.²¹

Nekpijn en kaakpijn

Veel mensen met migraine ervaren ook nekklachten.^22,23 Ze zijn minder actief en de aanwezigheid van nekpijn lijkt ook het resultaat van de hoofdpijn behandeling negatief te beïnvloeden.^23,24 Vooral tijdens ictale fase van een aanval is er verhoogde pijngevoeligheid craniaal en cervicaal, verminderde spierfunctie van nekflexoren en toename van sensitisatie.²⁵ Deze veranderingen bleven na de aanval bestaan en hoewel ze gezien kunnen worden als onderdeel van de migraine aanval, kunnen ze op den duur de belastbaarheid van de nek verminderen, en bijdragen aan perifere sensitisatie en de kans op een migraine aanval vergroten.²⁵ Er is ook een associatie tussen temporomandibulaire dysfunctie (TMD) en zelf gerapporteerde hoofdpijn.²⁶ Migraine wordt mogelijk getriggerd door bruxisme en myofasciale triggerpoints^27–30, en slaapbruxisme samen met een pijnlijke TMD verhoogt de kans op chronische migraine.³¹ TMD en primaire hoofdpijn zijn beide geassocieerd met slaapstoornissen zoals apneu, bruxisme en slechtere slaapkwaliteit³¹ en lichamelijke klachten en angst en depressie.²⁶

Fysiotherapeutisch onderzoek heeft daarom als doel, de hoofdpijn en de beïnvloedbare factoren in kaart te brengen, om zo tot een patiënt specifiek behandelplan te komen.^32–34 Onderzoek is niet bedoeld om onderscheid te maken tussen verschillende vormen van hoofdpijn.^33,34 

Op basis van anamnese en onderzoek wordt beoordeeld welke combinatie van hoofdpijn beïnvloedende factoren bij een patiënt een rol spelen. Patiënten met musculoskeletale klachten in de nek of kaak en zonder tekenen van centrale sensitisatie lijken vooral gebaat bij technieken, gericht op het verminderen van nociceptieve input. Patiënten met stemmingsproblemen, slechte coping van stress, bewegingsangst, inactiviteit, slaapproblemen, waar centrale sensitisatie wel een rol lijkt te spelen, zijn waarschijnlijk het meest gebaat bij educatie, aerobe training, biofeedback, ontspanningstechnieken en mindfulness en ACT.³⁵

Educatie

Educatie verbetert intensiteit, frequentie, ervaren beperkingen en depressie bij migraine.³⁶ Relevante onderwerpen zijn pathofysiologie van de hoofdpijn, triggers, en vooral uitleg hoe verschillende leefstijl factoren vooral elkaar en daarmee migraine beïnvloeden.³⁶ Migraine kan bijvoorbeeld een stress respons uitlokken met overmatige aandacht voor triggers, toename van alertheid en vermijding als gevolg. Dit kan leiden tot minder bewegen en verlies van een vorm van ontspanning. Door minder fysieke activiteit en ontspanning verandert ook de slaapkwaliteit en ontstaat er stress.

Thema’s die patiënten belangrijk vinden zijn: pijn betekent niet dat mijn lichaam kapot of beschadigd is; gedachten, emoties en ervaringen beïnvloeden mijn pijn en ik kan mijn overmatig beschermende pijnsysteem hertrainen.³⁷ Educatie lijkt ten slotte het effect van andere vormen van therapie te versterken.^4,38 Er wordt geadviseerd om het te combineren met een actieve training om via het aangaan van activiteiten angst en vooral vermijding te verminderen.^36,38

Aerobe training

Aerobe training verbetert intensiteit en frequentie van de hoofdpijn en het effect houdt tenminste 3 maand stand. Om effectief te zijn moet tenminste 3-maal per week 40 minuten matig intensief getraind (45% - 70% HF max.) worden, gedurende 8 weken.^39,40 Er is geen bewijs dat aerobe training migraine uitlokt. Het is wel zo dat mensen met chronische hoofdpijn anders kunnen reageren op inspanning dan gezonde personen.^10,11 Dit kan het gevolg zijn van verandering in pijnregulatie ten gevolge van centrale sensitisatie of angst voor pijn of bewegen.^10,41 Het wordt aanbevolen hier rekening mee te houden bij het starten van de therapie.^41,42

Biofeedback

Biofeedback (BF) verbetert intensiteit, frequentie en duur en het effect houdt stand tot 14 maanden na de therapie.^43,44 De meest gebruikte vorm van BF voor migraine is temperatuur-BF. Biofeedback wordt regelmatig gecombineerd met ontspanningsoefeningen.

Ontspanningstechnieken

Ontspanningstechnieken hebben een positief effect op intensiteit van de hoofdpijn en op ervaren beperkingen en ook hier is de keus voor een specifieke techniek vooral afhankelijk van de voorkeur van de patiënt.^32,45

Mindfulness en ACT

Mindfullness en ACT (acceptance and commitment therapy) hebben tot doel het verbeteren van de kwaliteit van leven door het leren accepteren van klachten en anders omgaan met de aandoening. Het wordt vooral gebruikt bij mensen met chronische vormen van hoofdpijn en kan specifiek worden ingezet als sprake is van angst en vermijding. Ervaren beperkingen verbeteren, terwijl het effect op intensiteit, frequentie of duur van de hoofdpijn wisselend is. Het effect kan stand houden tot 1 jaar na therapie.⁴⁶

Kaakklachten

Kaakklachten beïnvloeden door het bewust maken van waak- of slaapbruxisme en adviseren en coachen. Geven van oefeningen om de musculaire gevoeligheid te verhelpen, zoals automassage en ontspanningsoefeningen voor het mondgebied. Zo nodig mensen doorsturen naar een gnatholoog voor een opbeetplaat voor de nacht.⁴⁷ Combinatietherapie voor migraine en kaakklachten (propanolol en opbeetplaat) is effectiever dan monotherapie voor hoofdpijnfrequentie en intensiteit.⁴⁷

Nekklachten

Hoewel er nog heel weinig onderzoek naar de effectiviteit van nektraining bij migraine is gedaan, wordt, om eerder genoemde veranderingen tijdens een aanval, geadviseerd om bij muskuloskeletale veranderingen gebruik te maken van manuele technieken en specifieke nektraining.⁴⁸

Conclusie

Migraine heeft veel impact op de kwaliteit van leven. De fysiotherapeut kan met de patiënt kijken hoe migraine en leefstijl elkaar beïnvloeden en samen door middel van educatie en actieve interventies inzetten op positieve veranderingen.

Referenties

1. Saylor D, Steiner TJ, Editor G, Schiess N. Issue Theme Global Health Neurology. Semin Neurol [Internet]. 2018 [cited 2022 Feb 7];38:182–90. Available from: https://doi.org/10.1055/s-0038-1646946.
2. Puledda F, Shields K. Non-pharmacological approaches for migraine. Neurotherapeutics. 2018;15(2). Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/ articles/PMC5935652/
3. Andrasik F. Behavioral treatment of migraine: Current status and future directions. Expert Rev Neurother. 2004 May;4(3):403–13. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15853538/
4. Probyn K, Bowers H, Mistry D, Caldwell F, Underwood M, Patel S, et al. Non-pharmacological self-management for people living with migraine or tension-type headache: a systematic review including analysis of intervention components. BMJ Open [Internet]. 2017 Aug 1 [cited 2022 Jun 14];7(8). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28801425/
5. Probyn K, Bowers H, Caldwell F, Mistry D, Underwood M, Matharu M, et al. Prognostic factors for chronic headache. Neurology. 2017;89(3). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28615422/
6. Hagen K, Åsberg AN, Stovner L, Linde M, Zwart JA, Winsvold BS, et al. Lifestyle factors and risk of migraine and tension-type headache. Follow-up data from the Nord-Trøndelag Health Surveys 1995–1997 and 2006–2008. Cephalalgia. 2018 Nov 1;38(13):1919–26. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29517305/
7. Evans RW, Williams MA, Rapoport AM, Peterlin BL. The association of obesity with episodic and chronic migraine. Headache [Internet]. 2012 Apr [cited 2022 Feb 7];52(4):663–71. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22404044/
8. Lemmens J, De Pauw J, Van Soom T, Michiels S, Versijpt J, Van Breda E, et al. The effect of aerobic exercise on the number of migraine days, duration and pain intensity in migraine: a systematic literature review and meta-analysis. J Headache Pain [Internet]. 2019 Feb 14 [cited 2022 Feb 8];20(1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30764753/
9. Santiago MDS, Carvalho D de S, Gabbai AA, Machado M, Pinto P, Moutran ARC, et al. Amitriptyline and aerobic exercise or amitriptyline alone in the treatment of chronic migraine: a randomized comparative study. Arq Neuropsiquiatr [Internet]. 2014 Nov 1 [cited 2022 Feb 7];72(11):851–5. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25410451/
10. Farris SG, Thomas JG, Abrantes AM, Lipton RB, Burr EK, Godley FA, et al. Anxiety sensitivity and intentional avoidance of physical activity in women with probable migraine. Cephalalgia [Internet]. 2019 Oct 1 [cited 2022 Feb 8];39(11):1465–9. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31260336/
11. Varkey E, Grüner Sveälv B, Edin F, Ravn-Fischer A, Cider Å. Provocation of Migraine after Maximal Exercise: A Test-Retest Study. Eur Neurol [Internet]. 2017 Aug 1 [cited 2022 Feb 8];78(1–2):22–7. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28564648/
12. Black AK, Fulwiler JC, Smitherman TA. The role of fear of pain in headache. Headache. 2015 May 1;55(5):669–79. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25903510/
13. Nash JM, Williams DM, Nicholson R, Trask PC. The contribution of pain-related anxiety to disability from headache. J Behav Med [Internet]. 2006 Feb [cited 2022 Feb 7];29(1):61–7. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16397822/
14. Smitherman TA, Kolivas ED, Bailey JR. Panic disorder and migraine: comorbidity, mechanisms, and clinical implications. Headache [Internet]. 2013 Jan [cited 2022 Feb 8];53(1):23–45. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23278473/
15. Rhudy JL, Meagher MW. Fear and anxiety: divergent effects on human pain thresholds. Pain [Internet]. 2000 Jan 1 [cited 2022 Feb 8];84(1):65–75. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10601674/
16. Robblee J, Starling AJ. SEEDS for success: Lifestyle management in migraine. Vol. 86, Cleveland Clinic Journal of Medicine. Cleveland Clinic Educational Foundation; 2019. p. 741–9. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31710587/
17. Tiseo C, Vacca A, Felbush A, Filimonova T, Gai A, Glazyrina T, et al. Migraine and sleep disorders: a systematic review. J Headache Pain [Internet]. 2020 Dec 1 [cited 2023 Mar 13];21(1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33109076.
18. Hertel E, McPhee ME, Petersen KK. Investigation of pain sensitivity following 3 nights of disrupted sleep in healthy individuals. Eur J Pain [Internet]. 2023 Jul 1 [cited 2023 Sep 19];27(6):710–22. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36862019/
19. Neverdahl JP, Uglem M, Matre D, Nilsen KB, Hagen K, Gravdahl GB, et al. Endogenous pain modulation after sleep restriction in migraine: a blinded crossover study. J Headache Pain [Internet]. 2024 Oct 3 [cited 2024 Oct 15];25(1):166. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39363172/
20. Cho SJ, Song TJ, Chu MK. Sleep and Tension-Type Headache. Curr Neurol Neurosci Rep [Internet]. 2019 Jul 1 [cited 2022 Feb 7];19(7). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31144052/
21. Hannibal KE, Bishop MD. Chronic stress, cortisol dysfunction, and pain: A psychoneuroendocrine rationale for stress management in pain rehabilitation. Phys Ther. 2014;94(12). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25035267/
22. Lampl C, Rudolph M, Deligianni CI, Mitsikostas DD. Neck pain in episodic migraine: premonitory symptom or part of the attack? Journal of Headache and Pain. 2015 Dec 7;16(1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26329488/
23. Calhoun AH, Ford S, Millen C, Finkel AG, Truong Y, Nie Y. The prevalence of neck pain in migraine. Headache [Internet]. 2010 Sep [cited 2022 Feb 7];50(8):1273–7. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20100298/
24. Krøll LS, Hammarlund CS, Linde M, Gard G, Jensen RH. The effects of aerobic exercise for persons with migraine and co-existing tension-type headache and neck pain. A randomized, controlled, clinical trial. Cephalalgia [Internet]. 2018 Oct 1 [cited 2022 Feb 7];38(12):1805–16. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29333870/
25. Di Antonio S, Arendt-Nielsen L, Ponzano M, Bovis F, Torelli P, Finocchi C, et al. Cervical musculoskeletal impairments in the 4 phases of the migraine cycle in episodic migraine patients. Cephalalgia [Internet]. 2022 Aug 1 [cited 2023 Aug 24];42(9):827–45. Available from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35332826/
26. Van Der Meer HA, Speksnijder CM, Engelbert RHH, Lobbezoo F, Nijhuis-Van Der Sanden MWG, Visscher CM. The association between headaches and temporomandibular disorders is confounded by bruxism and somatic symptoms. Clinical Journal of Pain. 2017;33(9):835–43. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28002094/
27. Noseda R, Burstein R. Migraine pathophysiology: Anatomy of the trigeminovascular pathway and associated neurological symptoms, cortical spreading depression, sensitization, and modulation of pain. Pain [Internet]. 2013 [cited 2022 Sep 27];154(SUPPL. 1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24347803/
28. Olesen J, Burstein R, Ashina M, Tfelt-Hansen P. Origin of pain in migraine: evidence for peripheral sensitisation. Lancet Neurol [Internet]. 2009 [cited 2022 Sep 27];8(7):679–90. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19539239/
29. Lobbezoo F, Ahlberg J, Glaros AG, Kato T, Koyano K, Lavigne GJ, et al. Bruxism defined and graded: an international consensus. J Oral Rehabil [Internet]. 2013 Jan [cited 2022 Sep 27];40(1):2–4. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23121262/
30. Rothstein JM, Echternach JL, Riddle DL. The Hypothesis-Oriented Algorithm for Clinicians II (HOAC II): A Guide for Patient Management. Phys Ther [Internet]. 2003 May 1 [cited 2022 Sep 27];83(5):455–70. Available from: https://academic.oup.com/ptj/article/83/5/455/2805226
31. G F, AL F, DA G, JG S, ME B, CM C. Temporomandibular disorders, sleep bruxism, and primary headaches are mutually associated. J Orofac Pain [Internet]. 2013 [cited 2022 Sep 27];27(1):99–110. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23424716/
32. Fernández-De-Las-Peñas C, Florencio LL, Plaza-manzano G, Arias-buría JL. Clinical reasoning behind non-pharmacological interventions for the management of headaches: A narrative literature review. Vol. 17, International Journal of Environmental Research and Public Health. MDPI AG; 2020. p. 1–16. Https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32527071/
33. Luedtke K, Boissonnault W, Caspersen N, Castien R, Chaibi A, Falla D, et al. International consensus on the most useful physical examination tests used by physiotherapists for patients with headache: A Delphi study. Man Ther. 2016 Jun 1;23:17–24. Https://pubmed.ncbi.nlm.nih. gov/27183831/
34. Hall T, Briffa K, Hopper D. Clinical evaluation of cervicogenic headache: a clinical perspective. J Man Manip Ther [Internet]. 2008 [cited 2022 Apr 25];16(2):73–80. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19119390/
35. Nijs J, George SZ, Clauw DJ, Fernández-de-las-Peñas C, Kosek E, Ickmans K, et al. Central sensitisation in chronic pain conditions: latest discoveries and their potential for precision medicine. Vol. 3, The Lancet Rheumatology. 2021. Https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38279393/
36. Kindelan-Calvo P, Gil-Martínez A, Paris-Alemany A, Pardo-Montero J, Muñoz-García D, Angulo- Díaz-Parreño S, et al. Effectiveness of therapeutic patient education for adults with migraine. A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Pain Med [Internet]. 2014 [cited 2022 Jul 4];15(9):1619–36. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25159212/
37. Leake HB, Moseley GL, Stanton TR, O’Hagan ET, Heathcote LC. What do patients value learning about pain? A mixed-methods survey on the relevance of target concepts after pain science education. Pain [Internet]. 2021 Oct 1 [cited 2022 Nov 11];162(10):2558–68. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33960326/
38. Minen MT, Kaplan K, Akter S, Espinosa-Polanco M, Guiracocha J, Khanns D, et al. Neuroscience Education as Therapy for Migraine and Overlapping Pain Conditions: A Scoping Review. Pain Med [Internet]. 2021 Oct 1 [cited 2023 Oct 31];22(10):2366–83. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34270769/
39. La Touche R, Fernández Pérez JJ, Proy Acosta A, González Campodónico L, Martínez García S, Adraos Juárez D, et al. Is aerobic exercise helpful in patients with migraine? A systematic review and meta-analysis. Scand J Med Sci Sports [Internet]. 2020 Jun 1 [cited 2022 Apr 10];30(6):965–82. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31904889/
40. Eslami R, Parnow A, Pairo Z, Nikolaidis P, Knechtle B. The effects of two different intensities of aerobic training protocols on pain and serum neuro-biomarkers in women migraineurs: a randomized controlled trail. Eur J Appl Physiol [Internet]. 2021 Feb 1 [cited 2022 Feb 20];121(2):609–20. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33206251/
41. Daenen L, Varkey E, Kellmann M, Nijs J. Exercise, not to exercise, or how to exercise in patients with chronic pain? Applying science to practice. Clin J Pain [Internet]. 2015 Feb 21 [cited 2022 Feb 7];31(2):108–14. Available from:
42. Booth J, Moseley GL, Schiltenwolf M, Cashin A, Davies M, Hübscher M. Exercise for chronic musculoskeletal pain: A biopsychosocial approach. Musculoskeletal Care [Internet]. 2017 Dec 1 [cited 2022 Feb 7];15(4):413–21. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28371175/
43. Nestoriuc Y, Martin A, Rief W, Andrasik F. Biofeedback treatment for headache disorders: A comprehensive efficacy review. Applied Psychophysiology Biofeedback. 2008 Sep;33(3):125– 40. Https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18726688/
44. Nestoriuc Y, Martin A. Efficacy of biofeedback for migraine: A meta-analysis. Pain. 2007 Mar;128(1–2):111–27. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17084028/
45. Mukhtar NB, Meeus M, Gursen C, Mohammed J, De Pauw R, Cagnie B. Effectiveness of Hands-Off Therapy in the Management of Primary Headache: A Systematic Review and Meta- Analysis. Eval Health Prof [Internet]. 2021 [cited 2022 Feb 19]; Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33406891/
46. Rogers DG, Protti TA, Smitherman TA. Fear, Avoidance, and Disability in Headache Disorders. Current Pain and Headache Reports 2020 24:7 [Internet]. 2020 May 29 [cited 2021 Nov 26];24(7):1–8. Available from: https://link.springer.com/article/10.1007/s11916-020-00865-9
47. Goncalves DAG, Camparis CM, Speciali JG, Castanharo SM, Ujikawa LT, Lipton RB, et al. Treatment of comorbid migraine and temporomandibular disorders: a factorial, double-blind, randomized, placebo-controlled study. J Orofac Pain [Internet]. 2013 Oct [cited 2023 Jan 15];27(4):325–35. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24171182/
48. Di Antonio S, Arendt-Nielsen L, Ponzano M, Bovis F, Torelli P, Pelosin E, et al. Migraine patients with and without neck pain: Differences in clinical characteristics, sensitization, musculoskeletal impairments, and psychological burden. Musculoskelet Sci Pract [Internet]. 2023 [cited 2023 Jul 11]; Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37344290/