Editie Migraine

Gesprekskaart 'Hoofdpijn en werk'

Inleiding

Voor veel patiënten speelt werk een grote rol in het leven. Helaas lopen patiënten met ernstige hoofdpijn vaak tegen allerlei problemen aan op het werk. Denk bijvoorbeeld aan moeite hebben met het bespreekbaar maken van de hoofdpijn, werkaanpassingen of een hoog ziekteverzuim. Het aanpakken van deze werkgerelateerde problemen kan de hoofdpijnbehandeling ten goede komen. Maar hoe kun je als behandelaar je hoofdpijnpatiënten daarbij ondersteunen?

De patiëntenvereniging Hoofdpijnnet nam in 2020 het initiatief om het thema ‘werk’ een prominentere plaats te geven in het hoofdpijnspreekuur. Dit initiatief werd financieel ondersteund door KIDZ, een programma van ZonMW voor kwaliteitsgelden in de specialistische zorg. In 2021 werd in samenwerking met het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen, het Spaarne Gasthuis in Haarlem en DC Klinieken in Almere een eenvoudige en efficiënte werkwijze ontwikkeld, met tools voor de patiënt en de behandelaar. Een van deze tools is een keuzekaart met verschillende ondersteuningsopties. Door deze opties samen met de patiënt te bespreken, kun je de patiënten begeleiden in de richting van verbetering van de werksituatie. Zo weten patiënten niet alleen wat zij zelf kunnen doen om hun situatie op het werk te verbeteren of juist problemen te voorkomen maar ook waar zij eventueel terecht kunnen voor meer informatie en advies.

Hieronder is tekst van de gesprekskaart overgenomen.
Klik hier om de gesprekskaart te downloaden.

Downloads

  • Klik hier om de gesprekskaart 'Hoofdpijn en werk' te downloaden
  • Klik hier om de 'Keuzehulp verwijsopties Hoofdpijn en werk' te downloaden

I. Verbinden - Wat voor werk doet u?

Bij jou als behandelaar ligt de focus op de behandeling en patiënten zien werk nog niet altijd als een mogelijk te bespreken onderwerp. Ook realiseert de patiënt zich misschien onvoldoende dat werk zowel positief als negatief kan bijdragen aan de behandeling. Om deze redenen zul je in het gesprek eerst (meer) ruimte voor het thema werk moeten creëren. Dat is het doel van de beginvraag: om verbinding te maken met de patiënt over het thema werk. Mogelijke doorvragen, ook voor vervolgconsulten, zijn:

  • Wat is uw beroep? Toelichting: Er bestaat een onderscheid tussen beroep en functie. Men kan een beroep hebben zonder te werken, en een functie verrichten zonder een beroep te hebben. Functies worden door organisaties bepaald, terwijl beroepen maatschappelijk worden bepaald, onder meer door -zelf gekozen- opleidingen.
  • Heeft u plezier en/of voldoening in uw werk? Toelichting: Vraag hier naar plezier en/of voldoening in de werkzaamheden of anderszins in het werk, en dus nog niet naar negatieve invloed van de hoofdpijnklachten op het werk. Idee is dat u hier vraagt naar het positieve voor de patiënt van het werk.


II. Screenen - Hoe gaat het op uw werk?

Dit is de terugkerende kernvraag. Met deze vraag geef je gericht aandacht aan het werk van je patiënt. Met de screeningsvraag help je de patiënt om werkproblemen (tijdig) te onderkennen en het werk zo nodig en zo mogelijk passend(er) te maken. Belangrijke dóórvragen, ook voor vervolgconsulten, zijn:

  • Hoeveel uren werkt u en waar loopt u door uw hoofdpijn in/op het werk precies tegenaan? Toelichting: Te denken valt onder andere aan: onbegrip bij collega’s of leidinggevenden, verslechterde werkrelaties, taken niet goed gedaan krijgen, vaak ziek moeten melden, werk moeten inhalen, last van licht of geluid.
  • Is men op het werk op de hoogte van uw hoofdpijn? Toelichting: Vraagt u hierbij eventueel door op wát precies is verteld en aan wie; wie zijn waarvan op de hoogte? Vraag ook of er met de bedrijfsarts contact is, of is geweest.
  • Zijn werk en privé voor u in balans? Toelichting: Hierbij gaat het om de balans inspanning-ontspanning, maar ook om de balans tussen verplichte tijd (werk en noodzakelijke privé-activiteiten) en zelf in te vullen vrije tijd, met sociale activiteiten, sporten en hobby’s (nota bene: en exclusief noodzakelijke bedrust in verband met hoofdpijn).
  • Ziet u zichzelf uw huidige werk over vijf jaar nog steeds doen? Toelichting: Bij deze vraag gaat het er om in hoeverre mensen zich zorgen maken over de toekomst, in het bijzonder met betrekking tot werk(behoud).


III. Ondersteunen - Heeft u behoefte aan ondersteuning?

In de slotvraag gaat het erom of de patiënt ondersteuning wenst, en of hij of zij die nodig heeft. Het gaat dus ook om jouw inschatting van het belang of de noodzaak van ondersteuning. In de bespreking van de slotvraag kun je met de patiënt samen beslissen welke ondersteuning (eventueel) nodig is, in het kader van goed blijven functioneren en werkbehoud.

Bespreek de vier verwijsopties:

  1. Naar online informatie over werk en hoofdpijn;
  2. Naar een gesprek over de werk-hoofdpijn-situatie met Adviespunt Werk van Hoofdpijnnet;
  3. Naar een dergelijk gesprek met de bedrijfsarts;
  4. Naar dat gesprek met de eigen werkgever.

Vertel over alle vier de verwijsmogelijkheden: wat ze inhouden en neem de voor- en nadelen door (zie onderstaand). Benadruk dat er geen beste optie is. Het gaat erom dat de patiënt tot de voor hem of haar juiste keuze komt; de keuze die uiteindelijk de voorkeur geniet. Benoem tevens, dat niets doen ook een optie is. Net als het kiezen voor meerdere opties. Als je zelf een uitgesproken voorkeur hebt, dring die dan niet aan de patiënt op. Geef de patiënt tijd en ruimte om zelf te beslissen wat hij of zij wil. Is een besluit genomen, controleer dan of de patiënt tevreden is met de gemaakte keuze. Spreek tot slot af om in het volgende consult op het onderwerp werk terug te komen.


1. Keuzehulp verwijsoptie Website Hoofdpijn & werk

Informatie aan de hand van veelgestelde vragen met betrekking tot hoofdpijn en werk (https://hoofdpijnnet.nl/leven-met-hoofdpijn/hoofdpijn-en-werk/).

Voor wie?

  • Mensen die eerst, of vooral, meer willen weten; om meer duidelijkheid te krijgen over hun eigen situatie.
  • Mensen die zelfredzaam (willen) zijn.
  • Mensen die de overige twee opties (nog) te eng of te moeilijk vinden.

Voordelen

  • Laagdrempelig; een goede eerste stap als u weinig weet.
  • De info is altijd beschikbaar; die kunt u altijd in uw eigen tijd teruglezen.
  • Geeft voorbeelden van hoe anderen hoofdpijn en werk combineren aanpakken.
  • Verwijst door naar wie u verder kan helpen.

Nadelen

  • De informatie is algemeen van aard en mogelijk niet van toepassing in uw specifieke situatie.
  • De informatie is beperkt.


2. Keuzehulp verwijsoptie Gesprek met Adviespunt Werk

Een maatwerk- adviesgesprek over de persoonlijke werksituatie, met een ervaringsdeskundige professional (https://hoofdpijnnet.nl/onze-diensten/adviespunt-werk/).

Voor wie?

  • Mensen die het overzicht niet hebben en/of niet of verminderd zelfredzaam zijn.
  • Mensen met een duidelijke wens naar aan persoonlijk contact en steun.
  • Mensen met complexe vragen, of in bijzondere werksituaties.
  • Mensen met hoogopgelopen problemen; die door de bomen het bos niet meer zien, of de wanhoop nabij zijn.
  • Mensen die de dialoog met hun werkgever, of met de bedrijfsarts aan willen gaan, maar dat (nog) niet durven.

Voordelen

  • Helpt bij het ontrafelen van het probleem en schept orde in de chaos.
  • Veilig en neutraal.
  • Men heeft kennis van hoofdpijn en werk en geeft begrip en steun vanuit ervaringsdeskundigheid.
  • Persoonlijk maatwerk; adviezen toegespitst op de specifieke situatie. + Biedt mogelijkheid van (meer) lotgenotencontact, als u lid van Hoofdpijnnet bent of wordt.

Nadelen

  • Kan confronterend of ‘zwaar’ zijn, vanwege kritische of moeilijke vragen.
  • Beperkt in tijd: één adviesgesprek met eventueel enkele contacten daaromheen (nota bene: het is geen langdurige begeleiding of coaching).


3. Keuzehulp verwijsoptie Gesprek met de bedrijfsarts

Een preventief consult over de persoonlijke werksituatie, met de vraag om advies over veilig en gezond blijven werken

Voor wie?

  • Mensen die zich zorgen maken of ze het werk vol kunnen blijven houden, en (nog) niet langdurig ziek zijn.
  • Mensen die hun hoofdpijn nog niet met de werkgever hebben besproken, bijvoorbeeld omdat zij dat (nog) niet durven.
  • Mensen die nog weinig open zijn geweest over hun hoofdpijn, steeds vaker frequent kortdurend moeten verzuimen en bij wie er (toenemende) druk is vanuit de werkgever.
  • Mensen die onzeker zijn over de relatie met hun werkgever/direct leidinggevende, of die aangeven dat die relatie niet goed is of onder druk staat.

Voordelen

  • Is een deskundig aanspreekpunt voor alles wat met werk en gezondheid te maken heeft. Ondanks dat hij betaald wordt door de werkgever, is hij een strikt neutrale, onafhankelijke professional.
  • Kijkt naar de persoon, maar ook naar de omstandigheden en verhoudingen op het werk. Geeft daarover advies met als doel om ervoor te zorgen dat u zo goed en plezierig mogelijk kunt blijven werken.
  • Adviseert niet alleen bij langdurige uitval, maar helpt ook graag om dat te voorkomen. Als werknemer heeft
u een wettelijk recht om zijn 'open' spreekuur te bezoeken om hem hierover om advies te vragen.
  • Biedt normaalgesproken begrip en steun, met name ook in het contact met uw werkgever/direct leidinggevende.
  • Zijn advies zal gericht zijn op structurele, duurzame oplossingen.

Nadelen

  • Kan onveilig voelen. U stelt zich kwetsbaar op. Dat is eng.
  • Biedt mogelijk niet meteen het gewenste begrip, de gewenste steun. U moet daar dan extra moeite voor doen.
  • Biedt waarschijnlijk geen pasklare, snelle oplossingen, ook omdat die er niet altijd zijn. U gaat, als het goed is, samen een proces in. Dat kost tijd.
  • Specifieke kennis van hoofdpijn en werk is bij de bedrijfsarts mogelijk (nog) niet optimaal aanwezig.


4. Keuzehulp verwijsoptie Gesprek met de werkgever

Een open gesprek met de werkgever, of met de direct leidinggevende; over waar men als gevolg van hoofdpijn tegenaan loopt in het werk en over mogelijke oplossingen.

Voor wie?

  • Mensen die zich zorgen maken of ze het werk vol kunnen blijven houden, en (nog) niet langdurig ziek zijn.
  • Mensen die nog weinig open zijn geweest over hun hoofdpijn, of die nog niet duidelijk en open genoeg op het werk hebben besproken.
  • Mensen die steeds vaker frequent kortdurend moeten verzuimen en bij wie er (toenemende) druk is vanuit de werkgever.
  • Mensen die stevig in hun schoenen staan, ook voor wat betreft de invloed van hoofdpijn op hun werk.
  • Mensen die aangeven een goede relatie met hun werkgever/direct leidinggevende te hebben.

Voordelen

  • Is gericht op begrip en steun krijgen, precies daar waar u het nodig hebt.
  • De structurele, duurzame oplossingen zullen hier, bij uw werkgever, vandaan moeten komen! Dat gaat niet zonder overleg.
  • Waar er (wél) pasklare, snelle oplossingen zijn, zult u die via het goede gesprek -samen- kunnen vinden.
  • Het in goed overleg samen regelen, zal de relatie met uw werkgever/direct leidinggevende beter, sterker maken. Dat zal u beiden ten goede komen.

Nadelen

  • Kan onveilig voelen. U stelt zich kwetsbaar op. Dat is eng.
  • Biedt waarschijnlijk niet meteen het gewenste begrip, de gewenste steun. U moet daar dan extra moeite voor doen.
  • Biedt waarschijnlijk geen pasklare, snelle oplossingen, ook omdat die er niet altijd zijn. U gaat, als het goed is, samen een proces in. Dat kost tijd.
  • Specifieke kennis van hoofdpijn en werk is bij de werkgever/direct leidinggevende zeer waarschijnlijk (nog) niet aanwezig. Dat vraagt uw duidelijkheid, en geduld.
  • Geeft de kans dat de werkgever u ‘afwijst’, in verband met uw hoofdpijn. Met mogelijk negatieve consequenties, zoals een verslechterde arbeidsrelatie, en onzekerheid over baanbehoud.

Dossier Samen beslissen

Bij 'Samen beslissen' zoeken zorgverlener en patiënt samen naar de behandeling of zorg die het beste bij de patiënt past. In dit dossier, dat regelmatig wordt geüpdatet, staan praktische handvatten, tools en ervaringen centraal om Samen beslissen te optimaliseren zonder er te veel tijd aan kwijt te zijn.